ارزیابی مزرعه‌ای بی‌تورین، یک فرمولاسیون تجارتی از باکتریBacillus thuringiensis روی کرم ساقه‌خوار نواری برنج (Chilo suppressalis Walker)

باکتری var. kurstaki Bacillus thuringiensis (Berliner) از عوامل بیمارگر حشرات می‌باشد که امروزه برای کنترل حشرات زیان‌آور به دو صورت پاشش مخلوط اسپور با کریستال و انتقال ژن کریستال سمی دلتا آندوتوکسین به ژنوم گیاه میزبان کاربرد دارد. این بررسی به­منظور ارزیابی تاثیر بی­تورین روی کرم ساقه‌خوار نواری برنج Chilo suppressalis Walker (Lepidoptera: Pyralidae) در شرایط مزرعه­ای در سال 1389 در شهرستان رشت انجام شد. در این پژوهش از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با دو فاکتور مقدار محلول­پاشی (5/0، 1 و 5/1 لیتر در هکتار از باکتری باسیل و تیمار شاهد آب‌پاشی) و تعداد محلول پاشی (یک، دو و سه بار) استفاده شد. قبل از آلوده‌سازی مصنوعی مزرعه با کرم ساقه‌خوار برنج، محلول پاشی با مقادیر مختلف این باکتری انجام شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که در بین تیمارهای آزمایشی، دو و سه بار محلول­پاشی بی‌تورین به میزان 5/1 لیتر در هکتار با دو و سه بار کم‌ترین درصد آلودگی جوانه‌های مرکزی مرده را در مقایسه با تیمار شاهد داشت و نیز بیش‌ترین کارایی در تیمار با سه بار محلول‌پاشی مشاهده شد. همچنین مصرف سه بار محلول‌پاشی بی‌تورین با مقدار یک لیتر در هکتار در مرحله‌ی رویشی گیاه برنج آلودگی جوانه‌های مرکزی مرده را به 52/0 درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش داد. در مرحله‌ی زایشی گیاه برنج در مزرعه، کم‌ترین درصد آلودگی خوشه‌های سفید شده در نسل دوم آفت در تیمار 5/1 لیتر در هکتار با دو و سه بار محلول‌پاشی به ترتیب 78/0 و 83/0 درصد به دست آمد. همچنین محلول‌پاشی بی‌تورین با 5/1 لیتر در هکتار با دو و سه بار مصرف در مرحله‌ی زایشی گیاه برنج از کارایی (93/42 و 48/48 درصد) بیش‌تری نسبت به سایر تیمارها برخوردار بود. بنابراین در مناطقی که آلودگی بیش از یک دسته تخم و یا یک عدد پروانه ساقه خوار در مترمربع  وجود داشته باشد، تا سه بار محلول پاشی قابل توصیه می‌باشد.